دلایل اعجاز قرآن کریم چیست؟ 

دلایل اعجاز قرآن یکی، دو تا و محدود نیست که بتوان به راحتی و در چند

سطر پاسخ داد. لذا به اختصار به نکات ذیل اشاره می‌گردد:

اعجاز، یا معجزه، امری است که به علم و قدرت الهی توسط برگزیده‌ی

او انجام می‌شود و دیگران از انجام مانند آن عاجز و ناتوان هستند.

لذا از دلایل اثبات نبوت قلمداد می‌گردد.

خداوند متعال معجزات بسیاری را به دست انبیاء و اولیای خود به ظهور

رسانده است. پیامبر اکرم (ص) نیز معجزات فراوانی داشتند، اما «قرآن کریم»

به عنوان معجزه‌ی اصلی او اعلام گردید.

این معجزه با دیگر معجزات مانند: کشتی نوح، انگشتر سلیمان، عصای موسی،

زنده کردن مرده به دست عیسی علیهم‌السلام متفاوت است، چرا که همه‌ی

آنها از نوع تصرف اعجازگونه در طبیعت می‌باشد، اما «کتاب» از نوع تبیین علمی

و حکمی همه‌ی حقایق عالم هستی است. پس تک تک حروف، کلمات و جملات

آن معجزه است. چنان چه حضرت امیرالمؤمنین (قرآن ناطق و مجسم) می‌فرمایند:

«خاتم انبیاء (ص) همه‌ی آن چه را که پیامبران گذشته در میان امت‌های خود می‌گذاشتند،

در میان شما مسلمانان بر نهاد. رسولان الهی که از مجرای طبیعت رخت بربسته‌اند، هرگز

امت خویش را مهمل و بدون گستردن راه روشن پیش پای مردم و بدون علایم محکم و دائم

در دیدگاهشان رها نساخته‌اند.

علامت و طریقی واضح که پیامبر اکرم (ص) در دسترس شما گذاشته است، کتاب پروردگار

شماست. این پیام آسمانی همه‌ی مصالح و مفاسد حیات دنیوی و اخروی شما را بیان نموده

است؛ حلال و حرام، فرایض و شایستگی‌ها، ناسخ و منسوخ، مباحات و واجبات، خاص و عام،

داستان‌ها و اصول عبرت‌انگیز و امثال و حکم. مطلق و مقید، محکم و متشابه را توضیح داده

است و حقایق ابهام انگیز را تفسیر و مشکلاتش را روشن ساخته است...»

(نهج‌البلاغه – خطبه‌ی اول، ترجمه مرحوم علامه، آیت‌الله جعفری).

پس، چنان که بیان شد، همه‌ی این کتاب معجزه است. و مهم‌ترین، روشن‌ترین و قابل

اثبات‌ترین دلیل معجزه بودن این کتاب، خودش است. لذا خداوند متعال برای اثبات معجزه

بودن کتاب، تحدی کرده و به همه‌ی مردمان در همه‌ی اعصار می‌فرماید: اگر باور ندارید که

این کلام خدا و معجزه است، ده سوره یا حتی یک سوره مثل آن بیاورید:

«أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ

دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ» (هود - 13)

ترجمه: آنها مى‏گویند: «او به دروغ این (قرآن) را (به خدا) نسبت داده (و ساختگى است)!»

بگو: «اگر راست مى‏گویید، شما هم ده سوره ساختگى همانند این قرآن بیاورید و تمام

کسانى را که مى‏توانید- غیر از خدا- (براى این کار) دعوت کنید!»

«وَ إِنْ کُنْتُمْ فی‏ رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‏ عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ

دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ» (البقره - 23)

ترجمه: و اگر در باره‌ی آن چه بر بنده خود [پیامبر] نازل کرده‏ایم شک و تردید دارید،

(دست کم) یک سوره همانند آن بیاورید و گواهان خود را- غیر خدا- براى این کار، فرا خوانید

اگر راست مى‏گویید.

پس، کتابی که اول و آخر جهان را به درستی و روشنی تبیین نماید و تمامی احکام لازم

برای سعادت بشر را بیان نماید، به گونه‌ای که نه تنها برای دانشمندان و خبرگان و

حکما قابل غوص در اعماق آن و دستیابی به گوهرهای گرانقدر علم و حکمت باشد،

بلکه برای عوام نیز قابل فهم باشد و در طی قرون هیچ عقل و علمی نتواند تکذیبش

نماید، بلکه هر نظریه‌ای اگر صحیح بود مسبوق به علم قرآنی باشد و اگر منطبق با

قرآن نبود، خلافش به اثبات رسد ... معجزه‌ای بزرگ است.

از دلایل دیگر آن که همه‌ی این علوم توسط پیامبری بیان، تفسیر و تأویل می‌شود

که خود «امی» است. دقت نمایید که معنای «امی» بی‌سواد نیست، بلکه

«درس ناخوانده» است. یعنی کسی او را تعلیم ننموده است، پس ثابت می‌شود

که سخن او، کلام غیب و معجزه است:

«الَّذینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ

الْإِنْجیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ

الْخَبائِثَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتی‏ کانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ

نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (الاعراف - 157)

ترجمه: (مؤمنین) همانها که از فرستاده (خدا)، پیامبر «امّى» پیروى مى‏کنند پیامبرى

که صفاتش را، در تورات و انجیلى که نزدشان است، مى‏یابند آنها را به معروف دستور

مى‏دهد، و از منکر باز می‌دارد، اشیای پاکیزه را براى آنها حلال مى‏شمرد، و ناپاکی‌ها

را تحریم مى‌کند و بارهاى سنگین، و زنجیرهایى را که بر آنها بود، (از دوش و گردنشان)

بر مى‏دارد، پس کسانى که به او ایمان آوردند، و حمایت و یاریش کردند، و از نورى که با

او نازل شده پیروى نمودند، آنان رستگارانند.

«قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمیعاً الَّذی لَهُ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاَّ

هُوَ یُحْیی‏ وَ یُمیتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ الَّذی یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ کَلِماتِهِ وَ اتَّبِعُوهُ

لعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ» (الاعراف - 158)

ترجمه: بگو: «اى مردم! من فرستاده‌ی خدا به سوى همه شما هستم همان خدایى

که حکومت آسمان‌ها و زمین، از آن اوست، معبودى جز او نیست، زنده مى‏کند و مى‏میراند

، پس ایمان بیاورید به خدا و فرستاده‏اش، آن پیامبر درس نخوانده‏اى که به خدا و کلماتش

ایمان دارد و از او پیروى کنید تا هدایت یابید!»

از دیگر معجزات آن است که همه‌ی کتب آسمانی در طول زمان و توسط مستکبران و

سخناشان دچار تحریف شدند، اما اگر پیامبر اکرم (ص) خاتم انبیای الهی و اسلام

آخرین دین و قرآن کتابی برای همه‌ی انسان‌ها در تمامی اعصار است، باید هیچ‌گاه دچار

تحریف یا تخریب نشود. خداوند متعال به این امر وعده فرموده و چنین نیز شده است:

«إِنَّا نحَْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لحََافِظُونَ» (الحجر - 9)

ترجمه: ما قرآن را نازل کردیم و ما به طور قطع نگهدار آنیم‏.

پس قرآن کریم، ظاهرش و باطنش،فصاحتش، بلاغتش، حکمتش، نورانیتش و سرتاسرش

معجزه است. و دیگران اگر چه همه‌ی دانشمندان و امکانات خود را بسیج کنند، از آوردن

یک سوره مثل آن عاجز هستند.